Bitki büyüme ve gelişmesinde öneme sahip hormonlardan 5 ana hormon grubu bitki bünyesinde mevcut olduğu yapılan araştırmalarda belirlenmiştir. Bitkide oluşan fizyolojik olayların çoğu bu hormonların kontrolündedir. Hormonların etkileri her zaman bir dengede birbirlerini tamamlayıcı ya da bir diğerinin etkisini azaltacak şekilde ortaya çıkar. Günümüzde hormonlardan bitkilerde büyümeye ve gelişmeye yön verici nitelikleri dikkate alınarak her yönden yararlanılmaktadır. Çok fazla kimyasal madde hormon olmadığı halde hormon olarak isimlendirilmekte ve bu da kavram kargaşasına sebep olmaktadır.
Bir bileşiğin hormon olabilmesi için;
– Bitki bünyesinde olması,
– Oluştuğu yerden başka yere gidebilir olması,
– Taşındığı yerde farklı yaşam olaylarını yönetmesi ve düzenlenmesi,
– Çok az konsantrasyonlarda bu etkilerini göstermesi gereklidir.
Bitki bünyesinde bulunan bu doğal bileşiklerin yanında bu bileşiklerin kimyasal yapılarına biraz benzeyen sentetik bileşiklerden meydana gelmiş ve hormon etkilerinin olup olmadığı araştırılmıştır. Bunlardan çoğunun bitkide doğal bulunanlardan daha faal oldukları, yani çok az kullanıldıklarında aynı etkiler meydana getirdikleri belirlenmiştir. Bitki bünyesinde olmayan bu tip bileşiklerin doğal hormonlarla karıştırılmamalıdırlar. Bitkide olmadığı halde çok az miktarlarda hormon etkisini gösteren bu maddelere sentetik hormon denir. Kavram kargaşasını önlemek için bitkide hormon etkili tüm maddelere bitki büyüme düzenleyicisi denir.
Hormonlar ilk olarak sadece tohumların çimlenmesinde, meyve, fidan ve çeliklerin köklendirilmesinde faydalanılmıştır. Sonrasında tohumdan hasada kadar geçen sürede verim artışı, ürün kalitesinin arttırılması ve bitkilerin hastalık ve zararlılara karşı dayanıklılığın sağlanması maksadıyla ülkemizde ve tüm ülkelerde kullanılmaya başlanmıştır. Fakat dikkat edilmesi gereken şey diğer kimyasallardaki gibi BGD ‘lerin de yazılı olan tavsiyeye uygun şekilde kullanılması gerekmektedir.
Bitki Gelişim Düzenleyici ( Hormon ) Nedir?
Doğal şekilde bitkilerde meydana gelen, büyüme ile buna bağlı öteki fizyolojik hareketleri kontrol eden ve oluştukları yerden bitkinin farklı yerlerine taşınabilen, az miktarda bile etkilerini gösterebilen organik maddelere “Bitki Gelişimini Düzenleyiciler (BGD) veya Bitkisel Hormonlar” denir. bitki gelişim düzenleyiciler bitkide üretildikleri gibi, sentetik olarak da üretilebilir. Bir kısmı, bitkilerde uyarıcı veya teşvik edici etki eden BGD’ lerin, bir kısmı da, büyümeyi sınırlandırıcı veya yavaşlatıcı, hatta durdurucu etkiye sahip olabilirler. Gelişmeyi teşvik edici ve engelleyici maddeleri birbirinden kesin olarak ayırmak mümkün değildir. Çünkü bitki gelişim düzenleyiciler, bitki büyümesinin farklı devrelerinde ve farklı bitki organlarına değişik konsantrasyonlarda uygulandıklarında değişik etkiler gösterebilir.
Diğer bir şekilde söyleyecek olursak;
– Bir maddenin büyütücü etkisinin bulunup bulunmadığı, kullanım miktarı yani konsantrasyonu ile belli olur. BGD’ ler, bir konsantrasyonda teşvik edici nitelik gösterirken, öteki konsantrasyonda da engelleyiciniteliğe sahip olabilir.
– Bitkinin farklı organları BGD’lere farklı reaksiyonlar gösterirler. Mesela bir BGD, bir taraftan sürgün büyümesini artırırken, diğer taraftan kök büyümesinin önüne geçebilir.
– Bitkinin farklı gelişme dönemlerinde BGD’ lerin etkileri değişik olur. Mesela, bir bitki gelişim düzenleyiciler vejetatif büyüme döneminde teşvik edici nitelik gösterirken, çiçek teşekkülü döneminde engelleyici olabilir.
– Farklı bitki türlerinin aynı BGD’den etkilenmeleri farklı olabilir. Mesela uzun gün bitkilerinde çiçek teşekkülü artarken, kısa gün bitkilerinde çiçek teşekkülü azalabilir.
Bitkilerde büyüme ve gelişmeye etki eden en önemli gruptur. Bitkinin gelişmesini diğer BGD’lerle beraber yapar. Bitki kökünde az bulunur. Bitkinin boyca büyümesini sağlar. Hücre bölünmesi, büyümesi, hücre ve doku farklılaşmasını düzene sokar. Bitkinin güneşe yönelmesini gerçekleştirir. Gereğinden fazla salgılandığında veya suni olanların fazla uygulanması durumunda büyüme gerçekleşmez. Az salgılandığında yapraklar dökülür. Meyve vermede etkilidir. Döllenmiş çiçeğin dökülmesinin önüne geçer.
Ürünü incelemek için https://www.ufuktarim.com/bitki-gelisim-duzenleyiciler bağlantıya tıklayın.
